1955 - 1959 μ.Χ. Οι Έλληνες της Κύπρου συνέχισαν να πιέζουν για εθνική αποκατάσταση και Ένωση με την Ελλάδα, αλλά η βρετανική κυβέρνηση συνέχισε να την απορρίπτει. Κατά την περίοδο 1955-1959, το πολιτικό αδιέξοδο που αντιμετωπίζανοι ελληνοκύπριοι, οδήγησε στο ξέσπασμα του εθνικοαπελευθερωτικού αντιαποικιακού αγώνα με την Εθνική Οργάνωση Κυπρίων Αγωνιστών (ΕΟΚΑ). Ο αγώνας είχε ως αποτέλεσμα τον τερματισμό της βρετανικής κυριαρχίας, αλλά όχι την ένωση με την Ελλάδα. Η Βρετανοί διατηρούν την κυριαρχία τους σε επιλεκτικές περιοχές, όπως στρατιωτικές βάσεις.
Το 1955, οι Ελληνοκύπριοι πήραν τα όπλα ενάντια στην αποικιακή δύναμη, ύστερα από μια μακρά, αλλά ανεπιτυχή ειρηνική πολιτική και διπλωματική προσπάθεια να επιτύχουν την απελευθέρωσή τους από τον αποικιακό ζυγό. Έχοντας να αντιμετωπίσει ένα απελευθερωτικό αγώνα στο νησί, η αποικιακή κυβέρνηση προήγαγε την ιδέα της διχοτόμησης της Κύπρου ως αντίμετρο προς το ελληνοκυπριακό αίτημα για ένωση με την Ελλάδα. Κατά τη διάρκεια του αντιαποικιακού αγώνα η τουρκία ενθάρρυνε τους Τουρκοκύπριους ηγέτες να συνασπιστούν με την αποικιακή κυβέρνηση σε μια προσπάθεια να εμποδίσουν τον αγώνα για αυτοδιάθεση του λαού της Κύπρου. Τότε δημιουργήθηκε η τουρκοκυπριακή τρομοκρατική οργάνωση ΤΜΤ, η οποία προκαλούσε επεισόδια ανάμεσα στις δύο κοινότητες. Οι Έλληνες όμως της Κύπρου ήταν αποφασισμένοι ή να εκπληρώσουν τον προαιώνιο πόθο τους, την Ένωση με τη μάνα Ελλάδα, ή να πεθάνουν. Πολλοί αγωνιστές της ΕΟΚΑ πέρασαν στο πάνθεον των ηρώων στον επικό και άνισο εκείνο ένοπλο τετραετή αγώνα. Η ψυχή του Έλληνα νίκησε για ακόμα μια φορά. Κάτω από την καθοδήγηση του στρατηγού Γεωργίου Γρίβα-Διγενή η ΕΟΚΑ κατήγαγε περιφανείς νίκες και έκανε τον κατά τ΄ άλλα ανίκητο στρατάρχη Χάριγκ, να παραδεχθεί ότι εφόσον ο Γρίβας βρίσκεται στην Κύπρο, η ΕΟΚΑ ήταν ανίκητη. Έτσι οι κατά τ΄ άλλα πολιτισμένοι Άγγλοι εφαρμόζουν απάνθρωπες μεθόδους για να κάμψουν το φρόνημα των Κυπρίων. Οργανώνουν στρατόπεδα συγκέντρωσης όπου συγκεντρώνουν οποιοδήποτε θεωρούν ύποπτο μέλος της ΕΟΚΑ. Στα στρατόπεδα αυτά αναβιώνουν μεσαιωνικές μέθοδοι βασανιστηρίων και μερικοί κρατούμενοι χάνουν ακόμα και τη ζωή τους από τα βασανιστήρια. Στις κεντρικές φυλακές Λευκωσίας στήνουν την αγχόνη που έμελλε να καθαγιαστεί από τον νεκρικό βρόγχο 9 αγωνιστών. Τους 9 αυτούς αγωνιστές μαζί με άλλους 4 οι οποίοι έπεσαν σε μάχη, έθαψαν οι αποικιοκράτες σ’ ένα προαύλιο χώρο των φυλακών γνωστό ως φυλακισμένα μνήματα.