Ο καπετάνιος Ευάγγελος Λουκάς (1905-1983) από τη Σαλαμίνα, ήταν ένας από τους Έλληνες ναυτικούς που το 1941-1942 είχε προσφέρει, με αυτοθυσία, τις υπηρεσίες του στη διαφυγή στρατιωτικών του βρετανικού εκστρατευτικού σώματος, από την κατακτημένη από τους Ναζί Ελλάδα, στην Τουρκία και στη Μέση Ανατολή. Αργότερα, στρατολογήθηκε από τις βρετανικές μυστικές υπηρεσίες που έδρευαν στη Σμύρνη, αναλαμβάνοντας τη διαφυγή Ελλήνων για τη Μέση Ανατολή, αλλά και μεταφορά οπλισμού στην κατεχόμενη Ελλάδα, για την αντίσταση κατά της φασιστικής κατοχής. Δέκα περίπου χρόνια αργότερα, ανέλαβε ανάλογους κινδύνους υπέρ της Κύπρου. Γράφει ο Ανδρέας Αζίνας, υπεύθυνος από την πλευρά των Κυπρίων για τη μεταφορά του οπλισμού, στον πρώτο τόμο του βιβλίου του «50 χρόνια σιωπής. Η ώρα της αλήθειας», για την απάντηση του Ε. Λουκά, όταν τον ενημέρωσαν για τη διαδικασία πληρωμής του, για την αποστολή του στην Κύπρο: «Εγώ δεν θέλω λεφτά, ούτε πάω για λεφτά. Πάω γιατί μου γουστάρει, για τα αδέλφια μας. Δεν συζητάω για λεφτά. Έχω μπέσα εγώ.»
Ανάλογη απάντηση έδωσε ο Κουταλιανός και στη δίκη των συλληφθέντων του «Αγίου Γεωργίου», που συνέπεσε με την έναρξη του αγώνα της ΕΟΚΑ και προκάλεσε τεράστιο ενδιαφέρον. Όταν του ζητήθηκε από τον πρόεδρο του Κακουργιοδικείου να μιλήσει πριν από την επιβολή της ποινής του, δήλωσε: «Ως Έλλην έπραξα το καθήκον μου και είχον ιεράν υποχρέωσιν να βοηθήσω τους αδελφούς μου της νήσου Κύπρου». Καταδικάστηκε σε φυλάκιση τεσσάρων χρόνων. Όπως είπε ο Βρετανός αρχιδικαστής, το δικαστήριο έλαβε υπόψη τα πιστοποιητικά του για την υπηρεσία του στον συμμαχικό αγώνα και τον ρόλο του στη διάσωση συμμάχων στρατιωτών. Ο καπετάν Βαγγέλης αφού εξέτισε όλη σχεδόν την ποινή του, επέστρεψε στη Σαλαμίνα το 1959. Διατήρησε άσβεστη την αγάπη του για την Κύπρο, και την μετέδωσε και στην οικογένειά του. Αρνήθηκε να πάρει αποζημίωση, και το 1974 πρόσφερε τη σύνταξή του υπέρ των Κυπρίων προσφύγων. Η προτομή του, σε μια μικρή πλατεία της γενέτειράς του, θα θυμίζει έναν ανιδιοτελή Έλληνα μιας άλλης, μακρινής εποχής. Από αυτούς που η κοινωνία μας έχει τόσο πολύ ανάγκη σήμερα… Στη φωτογραφία, από τη δίκη του “Αγίου Γεωργίου”, ο καπετάν Ε. Λουκάς Κουταλιανός σε πρώτο πλάνο. «Όταν τ’ αδέλφια μου στην Κύπρο θα πολεμήσουν για τη λευτεριά τους και χρειάζονται όπλα, θα ήταν ατιμία και ντροπή για μένα, αν τους ζητούσα χρήματα για να τους βοηθήσω. Δεν θέλω ούτε μια δραχμή...» Εδώ αξίζει να σημειωθεί ότι ο Καπετάν Βαγγέλης δεν πήρε χρήματα ούτε όταν, με το ιστιοφόρο «Σειρήν» του Καπετάν Γιώργου Ζήση, έφερε τον πρώτον οπλισμό για την ΕΟΚΑ στις ακτές της Χλώρακας, τοποθεσία «Βρέξη», στις 5 Μαρτίου 1954. Ήταν νύχτα Παρασκευής των Β’ Χαιρετισμών, όταν ο Αντρέας Αζίνας, ο Νικόλας Αζίνας, ο Χαράλαμπος Αζίνας και ο Κώστας Λεωνίδα παρέλαβαν τον πρώτο ευλογημένο οπλισμό και τα πυρομαχικά για τον Ένοπλο Απελευθερωτικό Αγώνα της ΕΟΚΑ. Τον μετέφεραν με χίλιες δυσκολίες μακριά από την ακτή και τον έκρυψαν πρόχειρα σε αγροτόσπιτο των αδελφών Λεωνίδα και παρακείμενους καλαμιώνες, μέχρι να μεταφερθεί την άλλη μέρα από την ομάδα των αγωνιστών της Χλώρακας σε ασφαλέστερο μέρος. Κάθε χρόνο φορείς και οργανώσεις της Σαλαμίνας τιμούν με μεγάλη εκδήλωση τον Καπετάν Βαγγέλη Κουταλιανό για την εθελοντική πολύτιμη προσφορά του στον Απελευθερωτικό Αγώνα της ΕΟΚΑ, τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και την Κατοχή. Συνήθως, ένας από τους ομιλητές στην εθνική αυτή εκδήλωση είναι ο Κλεόβουλος Παπακώστας, γιος του πρώτου ομαδάρχη της ΕΟΚΑ στη Χλώρακα, αείμνηστου Λεωνίδα Παπακώστα, που είχε παραλάβει με την ομάδα του τον πρώτο οπλισμό που είχε μεταφέρει εκεί με το πλοιάριο «Σειρήν» ο θαλασσόλυκος ηρωικός καπετάνιος Ευάγγελος Λουκά Κουταλιανός. Δημοσιεύθηκε στην εφημ. «Ο Φιλελεύθερος» στις 4 Ιουνίου 2016 Για να τιμήσουν την προσφορά του οι Κύπριοι έγινε αδελφοποίηση των Δήμων Σαλαμίνας και Χλώρακα της Πάφου.
Ακολουθεί ο όρκος της αδελφοποίησης
Για να τιμήσουμε κι εμείς τον συμπατριώτη μας επισκεφτήκαμε την προτομή με τους μαθητές που συμμετέχουν στο πρόγραμμα!