Η ίδρυση της Σαλαμίνας περιγράφεται μέσα από την κάθοδο του Τεύκρου του Τελαμώνιου μετά τη λήξη του Τρωικού πολέμου, ο οποίος κατά την ιστορική παράδοση υπήρξε και ο οικιστής της πόλης. Οι Αχαιοί βέβαια στην Κύπρο και ειδικά στην περιοχή αυτή, προϋπήρχαν και δραστηριοποιούνταν μέσα από την πολύ σημαντική προϊστορική πόλη της Έγκωμης. Υπολογίζεται ότι η Έγκωμη είχε ιδρυθεί γύρω στα 1700 π.Χ. κι είχε ακμάσει τον 14ο και τον 13ο π.Χ. αιώνα. Γνώρισε καταστροφές τον 12ο αιώνα κι εγκαταλείφθηκε γύρω στα 1075 π.Χ. Κατά την περίοδο της μεγάλης ακμής της, βρίσκονταν στην πόλη αυτή εγκατεστημένοι πολλοί Μυκηναίοι τεχνίτες και έμποροι, όπως αποδεικνύεται και από τα ευρήματα των ανασκαφών. Μάλιστα σ' αυτούς φαίνεται ότι οφειλόταν, ως ένα μεγάλο βαθμό, η ακμή της πόλης. Έλληνες με λίγα λόγια βρίσκονταν, στην Κύπρο (και σ' αυτή την Έγκωμη) πριν ο ήρωας του Τρωικού πολέμου Τεύκρος φθάσει στην Κύπρο και ιδρύσει τη Σαλαμίνα, όπως θέλει η παράδοση.
Ο Τεύκρος, σύμφωνα προς την αρχαία παράδοση, καταγόταν από το νησί Σαλαμίς του Σαρωνικού. Ήταν γιος του Τελαμώνα, βασιλιά του νησιού αυτού, κι είχε πάρει μέρος στην πανελλήνια εκστρατεία κατά της Τροίας μαζί με τον αδελφό του, τον περίφημο Αίαντα. Ο Αίας δεν επέζησε. Επιστρέφοντας στο νησί του ο Τεύκρος αντιμετώπισε την οργή του πατέρα του για τον θάνατο του αδελφού του. Διωγμένος έφυγε κι έφθασε κάποτε στην Κύπρο, όπου ίδρυσε την πόλη στην οποία έδωσε την ονομασία του νησιού του: Σαλαμίς.
Με θεϊκή εντολή ο Τεύκρος ίδρυσε τη Σαλαμίνα, και μάλιστα με πρόσταγμα του Απόλλωνα, όπως δέχεται ο τραγικός ποιητής Ευριπίδης που βάζει στο στόμα του ήρωα τα λόγια:
... Στην θαλασσοφίλητη γη της Κύπρου, όπου μου όρισε ο Απόλλων να κατοικήσω και να της δώσω το νησιώτικο όνομα Σαλαμίνα προς τιμή της πατρίδας μου...
Το θέσπισμα του θεού Απόλλωνα για ίδρυση της Σαλαμίνος στην Κύπρο είναι σημαντικό στοιχείο της αρχαίας παράδοσης, εάν τούτο συνδυαστεί με πανάρχαια λατρεία του Απόλλωνα στην περιοχή της Έγκωμης απ' όπου προέρχεται και το περίφημο άγαλμα του Απόλλωνος Κεραιάτη.
Λογικά θα πρέπει να θεωρήσουμε ότι η Σαλαμίνα ιδρύθηκε (ή ενισχύθηκε) από τους κατοίκους της γειτονικής Έγκωμης, όταν αυτοί εγκατέλειψαν την αρχική τους πόλη, κατά τον 12ο-11ο π.Χ. αιώνα. Οι προσχώσεις του ποταμού Πεδιαίου, που φαίνεται ότι κατέστρεψαν το λιμάνι της Έγκωμης, ήταν ένας από τους λόγους εγκατάλειψής της και ίδρυσης μιας καινούργιας, κοντά στη θάλασσα. Στην αρχαία παράδοση, πάντως, η ίδρυση της Σαλαμίνα (όπως και των άλλων σημαντικών πόλεων της Κύπρου) συνδυάστηκε με το τέλος του Τρωικού πολέμου και την άφιξη των Αχαιών στην Κύπρο.
Εκτός από το Πάριον Μάρμαρον, αρκετοί αρχαίοι συγγραφείς θεωρούν τον Τεύκρο ως ιδρυτή της Σαλαμίνος: Λυκόφρων,Ευριπίδης, Μαλάλας, Ισοκράτης (στους λόγους του Εὐαγόρας και Νικοκλῆς), ο Νόννος, ο Ευστάθιος, ο Παυσανίας, ο Στράβων (που δίνει μάλιστα και τη λεπτομέρεια ότι ο Τεύκρος είχε φθάσει αρχικά στην Καρπασία, στην Αχαιών Ακτή). Ωστόσο, κυριαρχεί η αντίληψη ότι ο Τεύκρος ήταν ο ιδρυτής της. Πρώτα ο Τεύκρος περπάτησε στην αυλή του Ευαγόρα, κατά τη διάρκεια της βασιλείας του οποίου η Σαλαμίνα είχε οχυρωθεί, δημιούργησε στόλο και απέκτησε καλές σχέσεις με τους Αθηναίους, αγωνίστηκε εναντίων των Περσών και απέσπασε την Κιλικία.
Το πιο σημαντικό βασίλειο της Κύπρου Η Σαλαμίνα κατά την αρχαιότητα υπήρξε μια από τις πιο σημαντικές πόλεις – βασίλεια της Κύπρου, καθώς αποτέλεσε για χίλια χρόνια πρωτεύουσα της. Η πόλη πήρε το όνομα της από τη Σαλαμίνα της Αττικής και στη σύγχρονη γλωσσολογία, θεωρείτε πως το όνομα «Σαλαμίς» προέρχεται από τη ρίζα Σαλ- (άλας, δηλαδή αλμυρό νερό) και –άμις (δηλαδή στη μέση). Έτσι Σαλαμίνα σημαίνει ο τόπος εν μέσω θαλασσινού νερού. «Η Σαλαμίνα είναι το πιο σημαντικό αρχαίο βασίλειο της Κύπρου. Είναι το αποτέλεσμα ενός πολιτισμού ο οποίος είχε ανθίσει κατά την διάρκεια της εποχής του Χαλκού, της Γεωμετρικής περιόδου, της Αρχαϊκής, της Κλασσικής κτλ. Όλες αυτές οι περιόδοι είναι μέρος αυτού που λέμε σήμερα βασίλειο της Σαλαμίνας» Το τέλος των ανασκαφών Οι ανασκαφές στην Αρχαία Σαλαμίνα ξεκίνησαν το 1952 και ήταν σε εξέλιξη μέχρι το 1974 αποκαλύπτοντας σημαντικά ευρήματα από την Κλασική περίοδο. Συγκεκριμένα, μεταξύ άλλων έχουν ανασκαφεί ο ναός του Δία Σαλαμίνιου, δημόσια λουτρά και αποχωρητήρια, θέατρο, γυμνάσιο, μωσαϊκά και αγάλματα. «Η Σαλαμίνα που βλέπετε σήμερα, είναι η ρωμαϊκή και τα ευρήματα είναι αποτέλεσμα των ανασκαφών του Τμήματος Αρχαιοτήτων όταν διευθυντής ήταν ο Βάσος Καραγιώργης, ο οποίος πέρασε εκεί αυτή την μεγάλη περιπέτεια της ζωής του. Προηγουμένως, είχαν περάσει από πάνω της διάφοροι περιηγητές και ιστορικοί οι οποίοι απλώς κατέγραφαν τα ερείπια» Η Κύπρος έγινε γνωστή στον ιστορικό και αρχαιολογικό κόσμο μέσα από αυτές τις ανασκαφές, σύμφωνα με την κ. Μαραγκού, η οποία χαρακτήρισε ως «τυχερό» τον κ. Καραγιώργη, ο οποίος κατάφερε να αναστηλώσει τις κολόνες, το θέατρο, τα υπέροχα μαρμάρινα αγάλματα και άλλα τόσα. «Ο κ. Καραγιώργης ανέσκαψε επίσης και την αρχαία νεκρόπολη της Σαλαμίνας, η οποία είναι πολύ παλαιότερη από την ρωμαϊκή περίοδο και χρονολογείται γύρω στο 300 π.Χ. Η νεκρόπολη της Σαλαμίνας μας δείχνει αυτό που λέει η 23η ραψωδία του Ομήρου για την ταφή του Πάτροκλου. Είναι μια συγκλονιστική εικόνα όπου το άρμα παίρνει τον νεκρό μέσα σε ένα μυκηναϊκό τάφο, με τον μεγάλο δρόμο» Συνεχίζοντας, ανέφερε με καημό ότι, εάν δεν γινόταν η τουρκική εισβολή, πιθανόν να είχαν γίνει κι άλλες ανακαλύψεις. «Για εμάς η Σαλαμίνα είναι όλα αυτά μαζί. Δυστυχώς, η τουρκική εισβολή έβαλε τέλος στις ανασκαφές, ενώ είχαμε αρχίσει να βρίσκουμε τις απαρχές της – διότι ξέρουμε ότι η Σαλαμίνα είναι η διάδοχος μια άλλης τεράστιας πολιτείας, της Έγκωμης, όπου ήταν το λιμάνι της Κύπρου το οποίο εξήγαγε χαλκό» Πηγές: https://www.alphanews.live/cyprus/odoiporiko-stin-salamina-basileio-toy-arhaioy-politismoy-stin-kypro Αρχαιολογικά μνημεία και αξιοθέατα της επαρχίας Αμμοχώστου – ppt κατέβασμα (slideplayer.gr) Σαλαμίνα, αρχαίο θέατρo (po lignosi.com)