Η παροιμία είναι ένα πνευματικό δημιούργημα που χάνεται στα βάθη του χρόνου και κανένας δεν ξέρει από που κρατά η ρίζα της. Τον καλύτερον ορισμό γι΄αυτήν τον έδωσε ο Αριστοτέλης: η παροιμία είναι η «μεταφορά απ΄είδους επ’ είδος». Χαρακτηριστικό των παροιμιών σε όλες τις εποχές είναι το πολύχρηστο και η συντομία.. Τις παροιμίες χαρακτηρίζει, κατά το περισσότερο, ευτράπελος και ειρωνικός τρόπος, και οι πιο πολλές έχουνε για βάση τους τον φυτικό κόσμο, τον βίο των ζώων και των Οι αρχαίοι έλεγαν: «Πέτραν κοιλαίνει ρανίς υδάτων ενδελεχούσα». Σήμερα ακούγεται: «Σταλαγματιά-σταλαγματιά το μάρμαρο τρυπιέται». Οι Κύπριοι έχουν τις δικές τους παροιμίες, όπως οι αδελφοί τους Ελλαδίτες, από τον αδιάσπαστο φυλετικό δεσμό που τους ενώνει με την ακατάλυτη κ΄αιώνια ρίζα του Ελληνισμού. Από τις εκατοντάδες των παροιμιών του Κυπριακού Λαού δίνουμε εδώ ένα σύντομο δείγμα παρμένο από τις πλούσιες πηγές των κυριότερων λαογράφων του τόπου καθώς και από διάφορες σποραδικές αφηγήσεις κατοίκων της υπαίθρου όπως τις εσημειώσαμε στην Κύπρο.
Παροιμίες
Που άδρωπον στενοπερίσσευτον ππαράες μεν δανειστής. Μην επιδιώκεις κάτι που είναι αδύνατο να γίνη. ‘Οπκοιος ΄νεκατώννει τα χώματα εννά γεμώσουν τ΄αμμάδκια του. Όποιος καταπιάνεται με έργα αλλότρια κινδυνεύει να πάθει και ζημιά. Δώσ’ τον τζυρά, τον άντραν σου και λάμνε (τρέχα) γύρευκ’ άλλον! Για όσους ασυλλόγιστα χαρίζουν κάτι, ενώ το έχουν απόλυτη ανάγκη. Το καλομάλαον (ήμερο) αρνίν φαίνεται ΄που την μάντραν. Ο καλός και άξιος άνθρωπος φαίνεται από τα μικράτα του. Απού πειράζει τον γάδαρον πίννει τες πορκιές του. Επολοήθηκεν (απάντησε) κι ο γάδαρος ΄που την αππέσσω πάγνην (πάχνι). Μιτσίν (μικρό) γαούριν νωπόν (νέο) φαίνεται. Όσον μισώ τα κάρταμα (το φυτό κάρδαμο), στα γένεια μου βλαστούσιν. Πριν εγυρεύκαν ΄που γενιάν, τωρά γυρεύκουν πόχει, μα πόχει νουν και στόχασην πάλε γενιάν γυρεύκει. Το γλήορον και το καλόν ΄εν παν μαζίν τα δκυό τους. Πού΄χει κατάραν του παππού πάει τον Μαν (Μάη) αρκάτης (εργάτης), κι απού΄χει του πρωτοπαππού πάει τον Πρωτογιούννην (Ιούνιο). Οι κατάρες των γονιών, και ειδικά του παππού και του προπάππου, είναι πολύ βαριές.
Πηγές: https://www.diakonima.gr Αναλυτικά μπορείτε να δείτε τις κυπριακές παροιμίες στον παρακάτω σύνδεσμο. https://el.m.wikiquote.org/wiki
Αινίγματα
Αίνιγμα είναι η παράσταση κάποιου πράγματος ή ενέργειας με εικονική κυρίως περιγραφή, που προβάλλεται σαν ερώτηση, χάριν πνευματικού παιγνιδιού, για να μαντέψει αυτός που ερωτάται την έννοια που υποκρύβεται. Τα αινίγματα προϋποθέτουν κάποια νοητική και πνευματική ανάπτυξη των ατόμων που τα δημιούργησαν και που ανήκουν στις τάξεις του λαού. Αινίγματα υπήρχαν τόσο στην αρχαία Ελλάδα όσο και στο Βυζάντιο, σήμερα δε, αν και επιζούν, έχουν υποστεί τα τελευταία χρόνια μια μεγάλη υποχώρηση κι έχουν περιέλθει κυρίως στα παιδιά. Τα κυπριακά αινίγματα, όπως και τα ελλαδικά, είναι πατροπαράδοτα. Μερικά ήσαν γνωστά από την αρχαιότητα, ενώ άλλα είναι λείψανα της βυζαντινής λογιότητας. Δεν λείπουν, ωστόσο, και τα αυτοσχέδια νεότερων χρόνων, που ακολουθούν όμως την τεχνοτροπία των παλαιοτέρων. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι το κοινότατο αίνιγμα:
Με βάση το πιο πάνω, δημιουργήθηκαν αρκετά άλλα, όπως:
Μακρύς μακρύς καλόηρος τζ΄αί πίττα η τζ΄εφαλή του. (Το φουρνόφκιον). Μακρύς μακρύς καλόηρος τζ΄αί κρέμμουνται τα γένεια του. (Το κρεμμύδι) Μακρύς μακρύς καλόηρος τζ΄αί κρέμμουνται τα ράσα του. (Το καλάμι.) Σχετικά προς τα αινίγματα σαν πνευματικά παιγνίδια, είναι και τα λεγόμενα αριθμητικά προβλήματα, όπως το ακόλουθο κυπριακό, που συναντάται και σε άλλα μέρη του ελλαδικού χώρου:
-Γεια σου βοσσ’ ιέ πρωτοβοσσ’ ιέ των εκατόν προβάτων. -Αν είχα όσα έχω τζαι τα μισά των όσων έχω τζαι πέντε τζαι πενήντα, θα είχα εκατόν.
Μια άλλη κατηγορία είναι τα λογοπαίγνια, που πολλά στηρίζονται στη διπλή σημασία μιας λέξης ή στην παράλειψη μιας συλλαβής ή και ολόκληρης λέξης, ή είναι παρωδίες του αλφαβηταρίου, του «πάτερ ημών» ή στηρίζονται στον χωρισμό εκφερομένων μαζί λέξεων, όπως: -Μα ‘γιώ καλά σε γνώρισα, σανίδα το κεφάλι σου, όπου το σανίδα = σαν είδα.